در حال بارگذاری ...

«طشت گذاری»، کهن آیینی در عزاداری اردبیل

آیین های عزاداری در کهن شهر دارالارشاد و دارالایمان اردبیل، پیشینه ای دیرینه دارد. عشق و ارادت مردم این دیار به حضرت اباعبدالله الحسین(ع)، زبانزد خاص و عام است و هر ساله هزاران نفر از جای جای ایران اسلامی و از آن سوی مرزها، با حضور در شهر اردبیل، عشق، ارادت و دلدادگی مردم حسینی این شهر را در ایام محرم به تماشا می نشینند و همراه با مردم عزادار این دیار برای حسین(ع) و یاران شهیدش اشک ماتم می ریزند.

به گزارش تئاتر اردبیل، آیین های عزاداری در کهن شهر دارالارشاد و دارالایمان اردبیل، پیشینه ای دیرینه دارد. عشق و ارادت مردم این دیار به حضرت اباعبدالله الحسین(ع)، زبانزد خاص و عام است و هر ساله هزاران نفر از جای جای ایران اسلامی و از آن سوی مرزها، با حضور در شهر اردبیل، عشق، ارادت و دلدادگی مردم حسینی این شهر را در ایام محرم به تماشا می نشینند و همراه با مردم عزادار این دیار برای حسین(ع) و یاران شهیدش اشک ماتم می ریزند. آیین های عزاداری مردم اردبیل از هشتم ذی الحجه، شب شهادت سفیر عشق، حضرت مسلم ابن عقیل آغاز و تا 28 صفر، سالروز رحلت پیامبر گرامی اسلام ادامه می یابد.عاز دیگر آیین های مربوط به عزاداری در اردبیل، طشت‌گذاری است که به عنوان  سنتی کهن نه تنهاجایگاه و اهمیت خود را از دست نداده، بلکه روزبه روز به شکوه و رونق این آیین افزوده می شود. طشت گذاری، شاید تمثیلی از رفع تشنگی عزاداران حضرت امام حسین (ع) در مقابل تشنگی سید و سالار شهیدان است. این مراسم با نظم و ترتیب خاص محلات شش گانه اردبیل از سه روز مانده به ماه محرم آغاز می‌شود. این مراسم مذهبی که در جریان برگزاری دهمین اجلاس بین المللی تجلیل از پیرغلامان حسینی در آبانماه 91 در اردبیل به عنوان یک میراث معنوی به ثبت رسمی رسید، از زمان صفویه در اردبیل بطور رسمی اجرا می شود و در حال حاضر و به تبعیت از شهر اردبیل بعنوان خاستگاه این مراسم معنوی، در شهرهای آذربایجان شرقی و غربی، زنجان و حتی در برخی از استان های آذری نشین کشور نظیر گیلان، مازندران و تهران این مراسم باشکوه با حضور عزاداران و دوستداران حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام برگزار می شود. اما در اردبیل و روز 27 ذی الحجه دو محله‌ بزرگتر از محلات شش گانه(بر اساس یک تقسم بندی در حوزه عزاداری، اردبیل شش محله دارد و هریک از این شش محله، دارای شاخه هایی است و مساجد و محلات دیگر تابع این شش محله اصلی هستند. تاوار، پیرعبدالملک، سرچشمه، اونچی میدان یا گازران،عالی قاپو و اوچدکان، محلات شش گانه اردبیل را تشکیل می دهند) یعنی تاوار و اونچی میدان، طشت‌گذاری می‌کنند. ودر روز های بیست و هشتم و بیست و نهم ذی الحجه نیز چهار محله دیگر و محلات تابع آن ها، آیین طشت گذاری را برگزار می کنند. طشت‌های استفاده شده در این مراسم  معمولاً بسیار قدیمی(و بیشتر موقوفه) از جنس مس یا برنز و بعضی‌های شان بسیار بزرگ هستند. طشت ها را از چند روز قبل در محلی آماده می‌کنند و و در روز طشت گذاری، ریش‌سفیدان محل،  طشت‌ها را به دوش می‌گیرند و علما و سالخوردگان و بزرگان در جلو و مردم در پشت سر آن ها، سینه‌زنان یا زنجیرزنان (هر محله‌ای ابزار عزاداری خودش را دارد) به سمت مسجد محله حرکت می‌کنند. البته در بعضی از منازل هم که صاحب خانه اش نیت کرده، مراسم طشت گذاری انجام می شود. ورود طشت به مسجد و حسینیه ها و منازل با احترام بسیار زیادی انجام می‌شود و دسته‌ حامل طشت، چندباری در داخل مسجد دور می‌زنند و نوحه‌خوانی می‌کنند و طشت‌ها را در قسمت مخصوصی که در ساختمان مسجد در نظر گرفته شده، قرار می‌دهند و پر از آب می‌کنند. روی طشت‌ها تخته‌  تمییزی قرارداده و روی تخته‌ها، شمعدان‌ها را می‌گذارند و هنگام غروب کنار طشت صف کشیده و فاتحه می‌خوانند. (اصولاً صف کشیدن و رعایت ترتیب بزرگتری و کوچکتری در همه‌ عزاداری ها از الزامات عزاداری شهر اردبیل است).
این سنت، با الهام از اقدام سالار شهیدان و یادآور رفتار جوانمردانه امام حسین(ع) است؛ واقعه کربلا و بسته شدن فرات به روی امام حسین(ع) و یارانشان و ایثارگری های سقای کربلا برای رساندن آب به تشنگان و حماسه آفرینی یارانی که با لبانی تشنه، شهد شهادت را نوشیدند، به یقین قداست و جایگاه والای آب را در فرهنگ شیعیان و به خصوص ایرانیان که از دیرباز نیز از جایگاه خاص و معنوی برخوردار بوده، عمق و وسعت بسیاری بخشیده است تا جایی که انعکاس این امر را در فرهنگ مردم و به خصوص در شکل گیری آداب و رسوم و آیینها شاهد هستیم.
براساس روایتهای تاریخی، در مسیر راه کاروان کربلا قبل از رسیدن به دشت نینوا، سربازان حر بن یزید ریاحی در منطقه ‌ای به نام "زباله" راه بر کاروان امام بسته و حرکت آن را متوقف ساخته ‌اند.
در این محل، سالار شهیدان علیرغم کمبود آب دستور می ‌دهند طشتها توسط آبهای موجود در مشکها پر شود که هم یاران حسین(ع) و هم سربازان حر از آن استفاده کنند و نیز احشام موجود در هر دو کاروان نیز سیراب شوند.
از قدیم الایام بعضی از مساجد فاتحه‌ مخصوصی داشته و خانواده‌ خاصی هم وارث اجرای آن فاتحه بوده اند. این طشت های آب در نظر مردم، جلوه‌ مظلومیت و معصومیت حضرت امام حسین (ع) بوده و برخی بر این عقیده‌اند که این طشت‌ها شفا دهنده‌اند و گاهی دخل می‌بندند و دعا می‌کنند و شمعی روشن می‌کنند. طشت‌گذاری به منزله‌  اعلام رسمی سوگواری ماه محرم است. با این مراسم ، عملا" عروسی‌ها و جشن‌ها تعطیل می‌شود و تفریحات معمولی کمتر می‌ گردد. مغازه‌ها و به خصوص مغازه‌های داخل بازار سنتی اردبیل، سیاه پوش می‌شوند و مساجد و تکایا برای برگزاری مراسم آماده می‌شوند. سعیدنوریان/ اردبیل، شهریورماه 97




نظرات کاربران