در حال بارگذاری ...

نگاهی به عزاداری سنتی محلات اردبیل در بازار تاریخی این شهر

یکی از مهم ترین ویژگی های عزاداری مردم اردبیل در دهه اول محرم، حضور دستجات عزاداری بر اساس آیینی کهن و نظمی خاص در مجموعه بازار تاریخی این شهر است. این عزاداری خاص، توسط دسته‌های زنجیرزنی یا سینه‌زنی انجام می‌شود.

تئاتر اردبیل-سعید نوریان؛ عزاداری و آیین های مربوط به سوگواری حضرت اباعبدالله الحسین(ع) و شهدای دشت نینوا در شهر تاریخی و فرهنگ پرور اردبیل از جایگاه ویژه و ممتازی برخوردار است. عزاداری اردبیلی ها برای حسین شهید(ع) از شب شهادت مسلم ابن عقیل(ع) با حرکت عزاداران محلی عالی قاپو در خیابان ها و بازار سنتی اردبیل آغاز و با برگزاری مراسم هفته خوانی در منازل که از آن به عنوان مشق محرم یاد می شود و برگزاری آیین های استقبال از محرم در روزهای آخر ماه ذی الحججه ادامه می یابد و با برگزاری آیین تشت گذاری در مسجد جامع در 27 ذی الحججه و تشت گذاری دیگر مساجد و محلات شهر اردبیل، عزاداری های مردم شهر اردبیل، رسما" آغاز می شود. یکی از مهم ترین ویژگی های عزاداری مردم اردبیل در دهه اول محرم، حضور دستجات عزاداری بر اساس آیینی کهن و نظمی خاص در مجموعه بازار تاریخی این شهر استاین عزاداری خاص، توسط دسته‌های زنجیرزنی یا سینه‌زنی انجام می‌شود. به این ترتیب که در ده روز اول محرم، هر روز دسته‌ یکی از محلات شش‌گانه و شعباتش به بازار سنتی و خیابان های مرکز شهر می‌آیند و عزاداری می‌کنند. به دلیل اینکه سابقاً اختلافات نعمتی و حیدری وجود داشته، برای همین در دهه‌های اخیر نظمی به این حضور داده‌اند و چون شهر اردبیل شش محله دارد، روز اول محرم و نهم محرم و یک روز جمعه، که مابین این دهه واقع می‌شود، عزاداری محلات و مساجد در بازار سنتی اردبیل تعطیل است. این دسته‌ها روزی که قرار است به صورت کامل و با تمام شعب به بازار بیایند، تشریفات خاصی دارند و سعی می کنند تا دین و وظیفه‌شان را نسبت به حضرت سیدالشهدا(ع) به صورت کامل انجام دهند. از صبح، وسایل و امکانات و تمهیدات حرکت آماده می‌شود و وقتی بزرگان محله آماده شدند، اول بیرق بزرگ محله در پیش دسته حرکت می‌کند.( این بیرق ها بعضاً بسیار قدیمی و عمر بیش از چند قرن را دارند و با دقت و وسواس نگهداری شده‌اند، برای مثال بیرق مسجد عالی‌قاپو را نادر شاه اهدا کرده و هنوزهم موجود است.) پشت بیرق، بزرگان محله و علما با احترام و رعایت ردیف و ترتیب حرکت می‌کنند و بعدهم طبال‌ها(طبل زنها) و دسته‌های سینه‌زنی و یا دسته‌ زنجیرزنها. پیراهن های سینه‌زنان و زنجیرزنان مخصوص است و طبل و شیپورزنان هم لباسهای مخصوصی دارند. نوحه‌های زنجیرزنی و نوحه‌خوانی هم متفاوت است و هر دسته هم نوحه‌خوان خودش­ را­ دارد. منهای سوز و گدازی که در نوحه‌ها و شاه‌بیت‌ها نهفته است، ترتیب عجیب و زیبای صفوف که گاه به بیش از 300 عزادار هم می‌رسد، تاثیرگذار است. سینه‌زنان دست چپ را بر سینه گذاشته و با دست راست ضربات آهنگین و هماهنگی بر سینه وارد می‌کنند که تابع حالات نوحه است و شیوه و ریتم خاصی برای هر نوحه دارد. وقتی دسته‌ محله اصلی (یکی از محلات شش‌گانه) حرکت کرد، پشت سرش"خولا"هایش به ترتیب با همان ترکیب حرکت می‌کنند و از محلات بزرگ و راسته‌بازار (همان بازار بزرگ سنتی اردبیل که مسجد جامع هم در آن واقع است) می‌گذرند و مردم و بازاریان و هیئت امنای مساجد در طول مسیر، از این دسته ها پذیرایی می‌کنند و به نوحه‌خوانش هم خلعت می‌دهند و وقتی به محله‌ خود بازگشتند، مراسم پایان می یابد. دیگر محلات اصلی نیز به همراه  شعبات تابعه در دیگر روزهای دهه اول ماه محرم(به استثنای تاسوعا و عاشورا و روز جمعه قرار گرفته در دهه اول)این حرکت ارزشمند به یادگارمانده از پیشینیان را به نحو احسن انجام می دهند. از قدیم الایام، اولین محله از محلات شش گانه اردبیل که با دستجات و شعبات تابعه در بازار سنتی اردبیل، عزاداری می کند، محله گازران یا اونچی میدان است. در روزهای بعد هم به ترتیب محلات  سرچشمه،  عالی قاپو،  پیرعبدالملک،  اوچدکان  و طوی با شعبات تابعه خود در خیابان ها و میادین شهر اردبیل عزاداری و سوگواری می کنند.

شب های دهه اول محرم هم در شهر اردبیل، دیدنی است. در دهه اول محرم و از دیرباز،  دسته‌ها در شب‌های دیگر به مساجد داخل شاخه‌ خود رفته و عزاداری می‌کنند. که این هم اعمالی مانند استقبال از دسته‌ مهمان و ادای احترام و سلام توسط گروه طبل وشیپور و عَلم هنگام رسیدن به همدیگر و غیره را دارد. دسته عزاداری هر محله در مساجد دو تا سه محله دیگر تا پاسی از شب عزاداری می کنند و این حضور در دیگر مساجد در روزهای منتهی به تاسوعا حتی به 3 و 4 محله هم می رسد. روزها به همین ترتیب می‌گذرند و روز نهم (تاسوعا) فرا می‌رسدکه مراسم خاص خود را دارد.

 




نظرات کاربران